ว่าด้วยเรื่อง "อัตราส่วนภาพ" กับ "จอหนัง"

ใครที่ชอบเข้าโรงหนังเป็นประจำอยู่แล้ว คงจะพอรู้เรื่องอัตราส่วนภาพ ของการฉายภาพยนตร์กันเป็นอย่างดี แต่สำหรับคนที่นานๆ เข้าโรงหนังที หรือยังสงสัยว่า ทำไมจอหนังบางโรง มีรูปแบบที่ไม่เหมือนกัน หรือหนังที่กำลังดู บางเรื่องก็เต็มจอ บางเรื่องก็ไม่เต็มจอ

เราเลยได้ทำภาพจำลองตัวอย่างรูปแบบการฉายภาพยนตร์ในแต่ละอัตราส่วน บนจอหนังแต่ละรูปแบบ ในโรงภาพยนตร์ปกติทั่วไปให้พอเข้าใจและเห็นภาพชัดมากขึ้น

Cinema Screen Aspect ratios (DCP / DCI Scope Flat) ว่าด้วยเรื่อง "สัดส่วนภาพ" กับ "จอหนัง"

ว่าด้วยเรื่อง "จอหนัง"

สิ่งที่ต้องรู้ก่อนว่า... โรงหนังปกติ (ทั่วไป) แต่ละโรงมีการติดตั้งจอภาพที่แตกต่างกัน รูปแบบของจอหลักๆ มีอัตราส่วน คือ Scope หรือ Flat และ Univisium ในบางโรง

แล้วจะรู้ได้ยังไง โรงไหนจอ Scope หรือ จอ Flat ??? ให้สังเกตง่ายๆ...จาก Screen Masking

Screen Masking คืออะไร?

เนื่องจากโรงภาพยนตร์แต่ละแห่ง มีขนาด โครงสร้าง และพื้นที่แตกต่างกัน ทำให้การติดตั้งหน้าจอมีขนาดที่ต่างกันไปด้วย ซึ่งต้องเลือกอัตราส่วนจอแบบใดแบบหนึ่งที่เหมาะกับพื้นที่ และระยะการฉายมากที่สุด ดังนั้นเพื่อให้สามารถฉายภาพยนตร์ได้ทั้ง Scope หรือ Flat จึงมีการติดตั้งม่านสีดำไว้ด้านข้าง หรือบนล่างของจอ เรียกว่า Screen Masking เพื่อปิดขอบจอส่วนที่เหลือเวลาฉายภาพยนตร์ในอัตราส่วนที่ไม่พอดีกับขนาดจอ เนื่องจากสมัยก่อนการฉายด้วยระบบฟิล์ม ม่าน Masking จะช่วยปิดขอบภาพให้ดูสวยงาม และยังช่วยดูดซับแสงส่วนเกินเพื่อให้ดูเหมือนภาพพอดีกับขอบจอ แต่ปัจจุบันการฉายด้วยระบบดิจิทัล หรือเลเซอร์ ทำให้ขอบภาพมีความคมชัด บางโรงภาพยนตร์ก็เลยอาจจะไม่มีม่านปิด ปล่อยขอบว่างไว้ แต่ก็จะทำให้รู้สึกขัดตาเล็กน้อย และยังเป็นการลดต้นทุนของโรงภาพยนตร์อีกด้วย

Aspect Ratio Shaped Screen (Scope/Flat)

โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอแบบ Scope (อัตราส่วน 2.39:1) ลักษณะเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่มีความกว้างมากกว่า และจะมีม่านปิดด้านซ้าย/ขวา (Side Screen Masking) สำหรับเวลาเปลี่ยนเป็นอัตราส่วน Flat

โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอแบบ Flat (อัตราส่วน 1.85:1) ลักษณะเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่มีความกว้างแคบกว่า และจะมีม่านปิดด้านบน-ล่าง (Top & Bottom Screen Masking) สำหรับเวลาเปลี่ยนเป็นอัตราส่วน Scope

โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอแบบ Flat แบบมีม่านปิดเฉพาะด้านบน (Top Screen Masking)

โรงภาพยนตร์ ที่ติดตั้งจอในอัตราส่วน 2:1 (Univisium) ซึ่งมีการออกแบบให้ขนาดจอสมส่วนกับพื้นที่ ทั้งความกว้างและความสูง เพราะเป็น​ค่า​เฉลี่ยกลางระหว่าง 2.39:1 กับ 1.85:1 ทำให้รองรับทั้งฟอร์แมต Scope และ Flat ได้ดี โดยมีม่าน Screen Masking เพื่อปรับขนาดจอทั้งด้านบน-ล่าง และ ซ้าย-ขวา เวลาเปลี่ยนอัตราส่วนภาพ จะช่วยลดการเสียพื้นที่จอเมื่อฉายภาพยนตร์ที่แตกต่างกัน ทำให้เวลาดูรู้สึกว่าขนาดจอภาพออกมาพอดีกับขนาดโรง ไม่เล็กจนเกินไป

ตัวอย่างโรงภาพยนตร์ที่ใช้จอรูปแบบ 2:1 เมกา ซีนีเพล็กซ์

นอกจากนี้ โรงภาพยนตร์รูปแบบ PLF (Premium Large Format) หรือโรงภาพยนตร์ขนาดใหญ่ (เช่น GLS หรือ Zigma) บางแห่งยังใช้จอแบบ 2:1 หรือ 2.2:1 แล้วแต่ขนาดพื้นที่ ส่วนโรงภาพยนตร์ระบบ IMAX จะใช้จอขนาด 1.90:1 เป็นส่วนใหญ่

ว่าด้วยเรื่อง "สัดส่วนภาพ"

ในด้านการผลิตภาพยนตร์ ก็จะมีการเลือกใช้อัตราส่วนที่เรียกว่า (Aspect Ratio) แตกต่างกันออกไป ที่เราเห็นฉายตามโรงภาพยนตร์กันอยู่ส่วนมากก็จะมี Scope และ Flat แต่ปัจจุบันนั้นมีอัตราส่วนมากมายที่นอกเหนือจากนี้ ขึ้นอยู่กับมุมมองของผู้กำกับแต่ละคน

ยกตัวอย่างเช่น

Aspect Ratio 2:35:1, 2.39:1, 2.40:1 (Cinema Scope)

Aspect Ratio 1.85:1 (Flat)

Aspect Ratio 1.78:1 (HDTV 16:9)

Aspect Ratio 2.00:0 (Univisium)

Aspect Ratio 2.20:0 (Super Panavision) 70mm

Aspect Ratio 2.76:0 (Ultra Panavision)

Aspect Ratio 1.66:1 (European)

Aspect Ratio 1.33:1, 1.37:1 (Academy)

Aspect Ratio 1.90:1 (Full DCI), IMAX

Aspect Ratio 1.43:1 (IMAX 70mm )

จากอัตราส่วนที่มากมายหลากหลายรูปแบบข้างต้น ทำให้เวลาผลิตไฟล์เพื่อนำมาฉายบนจอในโรงภาพยนตร์ จึงต้องมีการตั้งค่า Resolution และรูปแบบ Container ให้ได้ตามมาตรฐานของระบบ DCP และ DCI ด้วย Imaging Chip ที่ใช้สำหรับฉายภาพยนตร์ 3 รูปแบบคือ Scope (2.39:1), Flat (1.85:1), Full DCI (1.90:1)

ซึ่งโรงภาพยนตร์ระบบปกติทั่วไป จะใช้ความละเอียด 2K หรือ 4K ในคอนเทนเนอร์ 2 รูปแบบ คือ Scope และ Flat เป็นหลัก ส่วน Full DCI จะใช้กับโรงภาพยนตร์ IMAX

แต่สำหรับภาพยนตร์ที่มีอัตราส่วนนอกเหนือจากนี้ เพื่อให้ภาพที่ฉายเป็นไปตามสัดส่วน Aspect Ratio ตามที่ผู้สร้างภาพยนตร์ได้วางไว้ โดยที่โรงภาพยนตร์จะไม่มีการแปลง/ปรับภาพ Pan-Scan / Crop หรือ Zoom เพราะจะทำให้ภาพบิดเพี้ยนไปจากต้นฉบับ แต่จะแทนที่ส่วนที่ไม่แสดงภาพด้วยแถบสีดำ ที่เรียกว่า Letterbox (แถบบนล่าง), Pillarbox (แถบซ้ายขวา) และ Windowbox (แถบบนล่างซ้ายขวา)

DCP = Digital Cinema Package ไฟล์ภาพยนตร์ในรูปแบบดิจิทัลสำหรับฉายในโรงภาพยนตร์

DCI = Digital Cinema Initiative มาตรฐานระบบการฉายภาพยนตร์แบบดิจิทัล

ในไฟล์ภาพยนตร์แต่ละเรื่องจะมีการระบุ Aspect Ratio ว่าต้องฉายด้วยอัตราส่วนแบบไหน สามารถดูจาก DCNC Code ของ Metadata ในชื่อไฟล์ DCP

F = Flat 1.85:1

S = Scope 2.39:1

C = Full Container 1.90:1

ตัวอย่างการตั้งชื่อไฟล์ภาพยนตร์ในระบบ DCP

TITLE_FTR-4_F-200_EN-XX-CCAP_US-R-INT-TD_51-HI-VI_2K_UP_20240928_DTB_SMPTE_OV

F-200 หมายถึง ภาพอัตราส่วน 2.00:1 ในรูปแบบ Flat มีแถบดำ บน-ล่าง อยู่ในอัตราส่วน 1.85:1

ว่าด้วยเรื่อง "อัตราส่วนภาพ" กับ "จอหนัง"

ตัวอย่างหน้าจอ ที่ฉายภาพยนตร์ อัตราส่วน 2.39:1 (Scope) ในโรงปกติ

Aspect Ratio 2.39:1 (Scope)

รูปแบบการฉาย

DCP "S-239" Aspect Ratio 2.39:1 with DCI Scope 2.39:1 Container

ภาพอัตราส่วน 2.39:1 ฉายในรูปแบบ Scope DCP/DCI

สัดส่วนภาพที่แสดงผล 100% ของพื้นที่หน้าจอเมื่อปรับ Masking แล้ว

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Scope  : ฉายภาพเต็มจอ 100% โดย เปิด Masking ซ้าย-ขวา

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Flat : ฉายภาพเต็มความกว้างจอ โดย ปิด Masking บน-ล่าง ให้พอดีกับภาพ (สัดส่วนภาพ 77% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Univisium : ฉายภาพเต็มความกว้างจอ โดย เปิด Masking ซ้าย-ขวา และ ปิด Masking บน-ล่าง ให้พอดีกับภาพ (สัดส่วนภาพ 84% ของจอแบบไม่มี Masking)

ตัวอย่างหน้าจอ ที่ฉายภาพยนตร์ อัตราส่วน 1.85:1 (Flat) ในโรงปกติ

Aspect Ratio 1.85:1 (Flat)

รูปแบบการฉาย

DCP "F-185" Aspect Ratio 1.85:1 with DCI Flat 1.85:1 Container

ภาพอัตราส่วน 1.85:1 ฉายในรูปแบบ Flat DCP/DCI

สัดส่วนภาพที่แสดงผล 100% ของพื้นที่หน้าจอเมื่อปรับ Masking แล้ว

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Scope  : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย ปิด Masking ซ้าย-ขวา ให้พอดีกับภาพ (สัดส่วนภาพ 77% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Flat : ฉายภาพเต็มจอ 100% โดย เปิด Masking บน-ล่าง

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Univisium : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย เปิด Masking บน-ล่าง และ ปิด Masking ซ้าย-ขวา ให้พอดีกับภาพ (สัดส่วนภาพ 93% ของจอแบบไม่มี Masking)

ตัวอย่างหน้าจอ ที่ฉายภาพยนตร์ อัตราส่วน 1.78:1 (HDTV) ในโรงปกติ

Aspect Ratio 1.78:1 (HDTV)

รูปแบบการฉาย

DCP "F-178" Aspect Ratio 1.78:1 with DCI Flat 1.85:1 Container

ภาพอัตราส่วน 1.78:1 ฉายในรูปแบบ Flat DCP/DCI มีแถบดำด้านข้างอยู่ในอัตราส่วน 1.85:1

สัดส่วนภาพที่แสดงผล 96% ของพื้นที่หน้าจอเมื่อปรับ Masking แล้ว

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Scope  : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบด้านข้าง Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 74% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Flat : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย เปิด Masking บน-ล่าง เหลือแถบด้านข้าง Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 96% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Univisium : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย เปิด Masking บน-ล่าง และ ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบด้านข้าง Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 89% ของจอแบบไม่มี Masking)

ตัวอย่างหน้าจอ ที่ฉายภาพยนตร์ อัตราส่วน 1.66:1 (European) ในโรงปกติ

Aspect Ratio 1.66:1 (European)

รูปแบบการฉาย

DCP "F-166" Aspect Ratio 1.66:1 with DCI Flat 1.85:1 Container

ภาพอัตราส่วน 1.66:1 ฉายในรูปแบบ Flat DCP/DCI มีแถบดำด้านข้างอยู่ในอัตราส่วน 1.85:1

สัดส่วนภาพที่แสดงผล 90% ของพื้นที่หน้าจอเมื่อปรับ Masking แล้ว

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Scope  : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบด้านข้าง Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 69% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Flat : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย เปิด Masking บน-ล่าง เหลือแถบด้านข้าง Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 90% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Univisium : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย เปิด Masking บน-ล่าง และ ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบด้านข้าง Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 83% ของจอแบบไม่มี Masking)

ตัวอย่างหน้าจอ ที่ฉายภาพยนตร์ อัตราส่วน 1.33:1 (Academy) ในโรงปกติ

Aspect Ratio 1.33:1 (Academy)

รูปแบบการฉาย

DCP "F-133" Aspect Ratio 1.33:1 with DCI Flat 1.85:1 Container

ภาพอัตราส่วน 1.33:1 ฉายในรูปแบบ Flat DCP/DCI มีแถบดำด้านข้างอยู่ในอัตราส่วน 1.85:1

สัดส่วนภาพที่แสดงผล 72% ของพื้นที่หน้าจอเมื่อปรับ Masking แล้ว

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Scope  : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบด้านข้าง Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 56% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Flat : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย เปิด Masking บน-ล่าง เหลือแถบด้านข้าง Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 72% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Univisium : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย เปิด Masking บน-ล่าง และ ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบด้านข้าง Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 67% ของจอแบบไม่มี Masking)

ตัวอย่างหน้าจอ ที่ฉายภาพยนตร์ อัตราส่วน 1.90:1 (Full DCI) ในโรงปกติ

Aspect Ratio 1.90:1 (Full DCI)

รูปแบบการฉาย

DCP "F-190" Aspect Ratio 1.90:1 with DCI Flat 1.85:1 Container

ภาพอัตราส่วน 1.90:1 ฉายในรูปแบบ Flat DCP/DCI มีแถบดำ บน-ล่าง อยู่ในอัตราส่วน 1.85:1

สัดส่วนภาพที่แสดงผล 97% ของพื้นที่หน้าจอเมื่อปรับ Masking แล้ว

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Scope  : ฉายภาพไม่เต็มจอ Windowboxed โดย ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 75% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Flat : ฉายภาพเต็มความกว้างจอ โดย เปิด Masking บน-ล่าง เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 97% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Univisium : ฉายภาพไม่เต็มจอ Windowboxed โดย เปิด Masking บน-ล่าง และ ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 90% ของจอแบบไม่มี Masking)

สำหรับโรงภาพยนตร์ทั่วไป จะไม่นิยมใช้ Full DCI ในการฉาย ต้องปรับ DCP ให้เป็น Flat หรือ Scope ทำให้ภาพยนตร์อัตราส่วน 1.90:1 จะใช้ Full DCI (1.90:1) แบบเต็มอัตราส่วน และเต็มจอ ในโรงภาพยนตร์ IMAX

ตัวอย่างหน้าจอ ที่ฉายภาพยนตร์ อัตราส่วน 2.00:1 (Univisium ) ในโรงปกติ

Aspect Ratio 2.00:1 (Univisium)

รูปแบบการฉาย

DCP "F-200" Aspect Ratio 2.00:1 with DCI Flat 1.85:1 Container

ภาพอัตราส่วน 2.00:1 ฉายในรูปแบบ Flat DCP/DCI มีแถบดำ บน-ล่าง อยู่ในอัตราส่วน 1.85:1

สัดส่วนภาพที่แสดงผล 93% ของพื้นที่หน้าจอเมื่อปรับ Masking แล้ว

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Scope  : ฉายภาพไม่เต็มจอ Windowboxed โดย ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 72% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Flat : ฉายภาพเต็มความกว้างจอ โดย เปิด Masking บน-ล่าง เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 93% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Univisium : ฉายภาพไม่เต็มจอ Windowboxed โดย เปิด Masking บน-ล่าง และ ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 86% ของจอแบบไม่มี Masking)

สำหรับจอภาพที่เป็นแบบ Univisium 2:1 เวลาฉายจะใช้ DCI Flat หรือ Scope เท่านั้น ทำให้ภาพยนตร์อัตราส่วน 2.00:1 ฉายแบบไม่เต็มจอ

ตัวอย่างหน้าจอ ที่ฉายภาพยนตร์ อัตราส่วน 2.20:1 (Super Panavision) ในโรงปกติ Flat

Aspect Ratio 2.20:1 (Super Panavision)

รูปแบบการฉาย

DCP "F-220" Aspect Ratio 2.20:1 with DCI Flat 1.85:1 Container

ภาพอัตราส่วน 2.20:1 ฉายในรูปแบบ Flat DCP/DCI มีแถบดำ บน-ล่าง อยู่ในอัตราส่วน 1.85:1

สัดส่วนภาพที่แสดงผล 84% ของพื้นที่หน้าจอเมื่อปรับ Masking แล้ว

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Scope  : ฉายภาพไม่เต็มจอ Windowboxed โดย ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 65% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Flat : ฉายภาพเต็มความกว้างจอ โดย เปิด Masking บน-ล่าง เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 84% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Univisium : ฉายภาพไม่เต็มจอ Windowboxed โดย เปิด Masking บน-ล่าง และ ปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 78% ของจอแบบไม่มี Masking)

ตัวอย่างหน้าจอ ที่ฉายภาพยนตร์ อัตราส่วน 2.20:1 (Super Panavision) ในโรงปกติ Scope

Aspect Ratio 2.20:1 (Super Panavision)

รูปแบบการฉาย

DCP "S-220" Aspect Ratio 2.20:1 with DCI Scope 2.39:1 Container

ภาพอัตราส่วน 2.20:1 ฉายในรูปแบบ Scope DCP/DCI มีแถบดำด้านข้างอยู่ในอัตราส่วน 2.39:1

สัดส่วนภาพที่แสดงผล 92% ของพื้นที่หน้าจอเมื่อปรับ Masking แล้ว

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Scope  : ฉายภาพเต็มความสูงจอ โดย เปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบ ซ้าย-ขวา Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 92% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Flat : ฉายภาพไม่เต็มจอ Windowboxed โดย ปิด Masking บน-ล่าง เหลือแถบ ซ้าย-ขวา Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 72% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Univisium : ฉายภาพไม่เต็มจอ Windowboxed โดย ปิด Masking บน-ล่าง และ เปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบ ซ้าย-ขวา Pillarboxed (สัดส่วนภาพ 77% ของจอแบบไม่มี Masking)

ภาพยนตร์ที่เป็นอัตราส่วน 2.20:1 ผู้ผลิตอาจจะเลือกทำ DCP มาเป็น Flat หรือ Scope แบบใดแบบหนึ่ง แต่บางเรื่องก็ทำมา 2 รูปแบบ เพื่อให้เหมาะกับขนาดจอทั้ง Flat และ Scope ในโรงภาพยนตร์แต่ละแห่ง ซึ่งเมื่อเทียบสัดส่วนของขนาดภาพ (Active Image) กับขนาด Container การฉายแบบ Scope จะมีอัตราส่วนภาพที่แสดงผลมากกว่า การฉายแบบ Flat

ตัวอย่างหน้าจอ ที่ฉายภาพยนตร์ อัตราส่วน 2.76:1 (Ultra Panavision) ในโรงปกติ

Aspect Ratio 2.76:1 (Ultra Panavision)

รูปแบบการฉาย

DCP "S-276" Aspect Ratio 2.76:1 with DCI Scope 2.39:1 Container

ภาพอัตราส่วน 2.76:1 ฉายในรูปแบบ Scope DCP/DCI มีแถบดำ บน-ล่าง อยู่ในอัตราส่วน 2.39:1

สัดส่วนภาพที่แสดงผล 87% ของพื้นที่หน้าจอเมื่อปรับ Masking แล้ว

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Scope  : ฉายภาพเต็มความกว้างจอ โดย เปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 87% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Flat : ฉายภาพเต็มความกว้างจอ โดย ปิด Masking บน-ล่าง เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 67% ของจอแบบไม่มี Masking)

• โรงภาพยนตร์ที่ติดตั้งจอ Univisium : ฉายภาพเต็มความกว้างจอ โดย ปิด Masking บน-ล่าง และ เปิด Masking ซ้าย-ขวา เหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed (สัดส่วนภาพ 72% ของจอแบบไม่มี Masking)

การฉายอัตราส่วน ไม่สัมพันธ์ กับขนาดจอ

กรณีฉายภาพยนตร์ หรือเนื้อหาที่มีทั้งอัตราส่วน Flat / Scope หรืออัตราส่วนอื่นๆ ต่อเนื่องกัน เช่นตัวอย่างหนัง หรือโฆษณา โรงภาพยนตร์จะตั้งค่าหน้าจอไว้เป็น Flat หรือ Scope แบบใดแบบหนึ่ง ซึ่งไฟล์ DCP จะต้องทำมาแบบเดียวตามที่โรงกำหนด เพื่อกำหนดคิว Playlist ได้ถูกต้อง ไม่ต้องสลับอัตราส่วน และ เปิด-ปิด Masking ไปมา ซึ่งคนดูก็จะเห็นภาพบนจอเป็นแถบสีดำ Letterboxed (บนล่าง) Pillarboxed (ซ้ายขวา) และ Windowboxed (แถบ 4 ด้าน) ในส่วนที่ไม่แสดงผล หรือการเลือกใช้ DPC กับ DCI สลับกัน ก็จะทำให้เกิดอัตราส่วนภาพผิดได้เช่นกัน

ยกตัวอย่างเช่น...

Scope 2.39:1 (Flat DCP) with Letterboxed

Flat 1.85:1 (Scope DCP) with Pillarboxed

รูปแบบการฉาย

DCP "F-239" Aspect Ratio 2.39:1 with DCI Flat 1.85:1 Container

ภาพอัตราส่วน 2.39:1 ฉายในรูปแบบ Flat DCP/DCI มีแถบดำ บน-ล่าง อยู่ในอัตราส่วน 1.85:1 หากฉายบนจอ Scope จะสูญเสียพื้นที่หน้าจอไป 40% ตัวภาพยังคงแสดงเนื้อหา และอัตราส่วนได้ครบถ้วน แต่อยู่ในรูปแบบ Windowboxed  เหลือแถบ บน-ล่าง, ซ้าย-ขวา ของจอแบบไม่มี Masking

กรณี ภาพอัตราส่วน 2.39:1 ฉายในรูปแบบ Scope DCP/DCI บนจอ Flat

และใช้เลนส์ปรับภาพให้เต็มความสูงจอ ทำให้ภาพด้านข้างหลุดออกนอกจอ หรือ ฉายด้วย Flat DCI ภาพด้านข้างโดนตัดออกไป 23%

DCP "S-185" Aspect Ratio 1.85:1 with DCI Scope 2.39:1 Container

ภาพอัตราส่วน 1.85:1 ฉายในรูปแบบ Scope DCP/DCI มีแถบดำด้านข้างอยู่ในอัตราส่วน 2.39:1 หากฉายบนจอ Flat สูญเสียพื้นที่หน้าจอไป 40% ตัวภาพยังคงแสดงเนื้อหา และอัตราส่วนได้ครบถ้วน แต่อยู่ในรูปแบบ Windowboxed  เหลือแถบ บน-ล่าง, ซ้าย-ขวา ของจอแบบไม่มี Masking

ในกรณี ภาพอัตราส่วน 1.85:1 ฉายในรูปแบบ Flat DCP/DCI บนจอ Scope

และใช้เลนส์ปรับภาพให้เต็มความกว้างจอ ทำให้ภาพด้านบน-ล่างหลุดออกนอกจอ

หรือ ฉายในรูปแบบ Scope DCI ภาพด้านบน-ล่างโดนตัดออกไป 23%

จอ IMAX เหมือน หรือ ต่างจาก จอปกติ?

นอกเหนือจากการชมภาพยนตร์ในโรงภาพยนตร์ปกติทั่วไปแล้ว หากได้ลองไปสัมผัสประสบการณ์การชมภาพยนตร์บนจอยักษ์ IMAX ก็จะได้พบกับความตื่นตาทั้งภาพและเสียงที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะ และอัตราส่วนภาพที่เต็มตามากขึ้น เพราะจอ IMAX ใหญ่กว่าจอปกติทั่วไป และมีความละเอียดมากถึง 4K ตามมาตรฐาน DCI รองรับการฉายแบบอัตราส่วน Full DCI 1.90:1 สำหรับภาพยนตร์ที่ถ่ายทำเพื่อ IMAX โดยเฉพาะ รวมถึงภาพยนตร์ที่ผ่านการ DMR (Digital Media Remastering) เพื่อฉายในระบบ IMAX ซึ่งมีอัตราส่วนภาพทั้งแบบ Scope (2.39:1) หรือ Flat (1.85:1) เหมือนโรงปกติ แต่จะไม่มี Masking และภาพยนตร์บางเรื่องก็มีสัดส่วนพิเศษแบบเต็มจอทั้งเรื่อง หรือขยายแค่บางฉาก ในอัตราส่วน 1.90:1 หรือ 1.43:1 บนจอ IMAX เท่านั้น

เครื่องฉาย IMAX ระบบ Digital และ Laser

Xenon : (1.90:1) , Dual 2K Projection

Laser XT : (1.90:1) , Single 4K Projection

Commercial Laser (CoLa) : (1.90:1), Single 4K Dual Lens Projection

Laser GT: (1.43:1), Dual 4K Vertical Anamorphic Projection

ตัวอย่างหน้าจอ ที่ฉายภาพยนตร์ IMAX

DCP IMAX with Full DIC Aspect Ratio on IMAX Screens

รูปแบบการฉาย

DCP "C-143" Aspect Ratio 1.43:1 with DCI Full 1.90:1 Container

ภาพอัตราส่วนภาพ 1.43:1 ฉายในรูปแบบ Full DCP/DCI บนจอ IMAX 1.43:1

เนื่องจาก IMAX DCP และ DCI ไม่รองรับความละเอียดในอัตราส่วน 1.43:1 ดังนั้นไฟล์ภาพยนตร์จะถูกบีบอัดในรูปแบบ Anamorphic ให้พอดีกับอัตราส่วน Full DCP และ DCI 1.90:1 โดยเวลาฉายจะใช้เลนส์เพื่อยืดภาพแนวตั้งให้เป็นอัตราส่วน 1.43:1 ซึ่งจะเห็นภาพมากขึ้นถึง 40% เมื่อเทียบกับอัตราส่วนแบบ Scope ในโรงปกติ และโรงภาพยนตร์ IMAX ที่ติดตั้งจอแบบ 1.43:1 มีเพียงบางแห่งที่ใช้เครื่องฉาย IMAX GT Laser ที่สามารถฉายแบบเต็มจอได้

แต่ถ้าเป็นภาพยนตร์ IMAX อัตราส่วน Scope หรือ 1.90:1 เมื่อฉายบนจอ 1.43:1 ก็จะทำให้เหลือพื้นที่แถบบน-ล่าง Letterboxed มากกว่าปกติ ส่วนถ้าเป็นอัตราส่วน Flat ก็จะเหลือแถบทั้ง 4 ด้าน บน-ล่าง, ซ้าย-ขวา Windowboxed

DCP "C-190" Aspect Ratio 1.90:1 with DCI Full 1.90:1 Container

ภาพอัตราส่วน 1.90:1 ฉายในรูปแบบ Full DCP/DCI บนจอ IMAX 1.90:1

ฉายแบบเต็มอัตราส่วน Full DCI 1.90:1 ให้ภาพเต็มจอ IMAX ตลอดทั้งเรื่อง ซึ่งจะเห็นภาพมากขึ้นถึง 26% เมื่อเทียบกับอัตราส่วนแบบ Scope ในโรงปกติ

ปัจจุบันโรงภาพยนตร์ IMAX ส่วนมาก ติดตั้งจอแบบ 1.90:1 โดยใช้เครื่องฉาย IMAX Digital Xenon หรือ IMAX Laser รุ่น CoLa / XT

DCP "F-185" Aspect Ratio 1.85:1 with DCI Full 1.90:1 Container

ภาพอัตราส่วน 1.85:1 ฉายในรูปแบบ Flat DCP/ Full DCI บนจอ IMAX 1.90:1 เต็มความสูงจอ โดยเหลือแถบ ซ้าย-ขวา Pillarboxed ( สัดส่วนภาพ 97% ของจอ ) ภาพยังคงแสดงเนื้อหา และอัตราส่วน Flat เหมือนโรงปกติ

DCP "S-239" Aspect Ratio 2.39:1 with DCI Full 1.90:1 Container

ภาพอัตราส่วน 2.39:1 ฉายในรูปแบบ Scope DCP/ Full DCI บนจอ IMAX 1.90:1 เต็มความกว้างจอ โดยเหลือแถบ บน-ล่าง Letterboxed ( สัดส่วนภาพ 79% ของจอ ) ภาพยังคงแสดงเนื้อหา และอัตราส่วน Scope เหมือนโรงปกติ

สำหรับภาพยนตร์ที่มีการขยายอัตราส่วนพิเศษ หรือ Frame break ในบางฉาก IMAX DCP แบบ C-239 ภาพอัตราส่วน 2.39:1 ในรูปแบบ Full DCP/ DCI มีแถบดำบน-ล่าง ในอัตราส่วน 1.90:1 โดยฉายภาพ 2.39:1 สลับกับ 1.90:1 เต็มจอในบางฉาก ซึ่งจะเห็นภาพมากขึ้นถึง 26% เมื่อเทียบกับอัตราส่วนแบบ Scope ในโรงปกติ

เปรียบเทียบขนาดจอ IMAX แต่ละสาขา

Break the frame exclusively in IMAX 3D

ภาพตัวอย่างรูปแบบการฉายภาพยนตร์ในแต่ละอัตราส่วนนั้น เป็นเพียงการจำลองโดยเทียบตามสัดส่วน Aspect Ratio ซึ่งในความเป็นจริงอาจมีความต่างกันเล็กน้อย เนื่องจากการฉายภาพจากโปรเจคเตอร์ไปยังจอรับภาพ อาจมีปัจจัยอื่นเข้ามาเกี่ยวข้อง เช่น ขนาดความละเอียดของไฟล์ต้นฉบับ การตั้งค่าโปรเจคเตอร์ สเปคเครื่องฉาย ระยะฉายระหว่างจอกับเครื่องฉาย ที่ส่งผลให้การแสดงผลภาพ มีสัดส่วนที่ไม่พอดี หรือมีความเหลื่อมล้ำกับจอไปบ้างไม่มากก็น้อย

หากเวลาดูหนังครั้งต่อไป ลองเช็กข้อมูลก่อนว่าหนังเรื่องนั้นใช้อัตราส่วนภาพแบบไหน เพื่อจะได้เลือกว่าควรดูโรงแบบไหนดี (ถ้ามีตัวเลือก) จะได้ดูหนังแบบเต็มตา เห็นองค์ประกอบภาพสมบูรณ์ และเพิ่มอรรถรสมากขึ้น

© K9Digitive #CineBlog #K9CineBlog #CinemaPassion #CinemaExperience #เกร็ดโรงหนัง